هوا رو به تاریکی است. پیاده رو از خیابان شلوغ تر است. گویی همه مردم به خیابان ریخته اند. کنار خیابان منتظر تاکسی ایستاده است. مشغله کاری اش امروز خیلی زیاد بوده، فقط دعا می کند هر چه زودتر به خانه برسد
اما خیابان، خستگی اش را دوبرابر می کند، بوق های متعدد ماشین ها آزارش می دهد. ماشینی می ایستد، دختر خوشحال است، فکر می کند راننده مسیر مورد نظر را شنیده است، اما این خوشحالی دیری نمی پاید زیرا زمانی که به داخل ماشین نگاه می اندازد جوانی را می بیند که با لبخندی می گوید...!

مزاحمت خیابانی بخشی از تجربه بسیاری از زنان است. این مزاحمت ها بلاهای اجتماعی عصر ما نیست، بلکه سابقه طولانی دارد. در جوامع شهری و کلانشهرها بیشتر به چشم می خورد و از رفتارهای نابهنجار اجتماعی است که در ایجاد ناامنی اجتماعی و سلب آرامش افراد نقش بسزایی دارد. متلک پرانی، ولگردی، تنه زنی و اعمال غیراخلاقی در مجامع عمومی و نظایر آن به طور لفظی و غیرلفظی از مظاهر مزاحمت های خیابانی است.

طبق ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی هر کس در اماکن یا معابر، متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان شود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از ۲ تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
دکتر احسان قیصری استاد دانشگاه و روانشناس در خصوص علل و ریشه مزاحمت های خیابانی می گوید: از دیدگاه روانشناسی هر گونه روابط با جنس مخالف از غیرطریق طبیعی و پذیرفته اجتماعی به عنوان امری غیرعادی محسوب می شود. لذا مزاحمت های خیابانی نیز که نوعی ارتباط (ارتباط غیرصحیح) با جنس مخالف است به عنوان امری مرضی و غیرعادی محسوب می گردد.
دکتر قیصری با اشاره به این امر که مزاحمت های خیابانی عموماً از طرف جنس مذکر صورت می گیرد، عنوان می کند: این مسئله نوعی رفتار ناهنجار و شاید نوعی ارتباط غیرصحیح و غیرطبیعی با جنس مخالف است و می توان از انواع انحرافات جنسی دانست و از این جنبه به مطالعه آن پرداخت.
وی با اشاره به نقش محیط در بروز انحرافات جنسی، آنها را طبقه بندی می کند و می گوید: محیط ،اعم از خانواده، آموزشگاه و اجتماع، هر یک به نوعی در بروز انحرافات جنسی مؤثر است. اوضاع نامطلوب و نابسامانی های خانواده به خصوص بی ثباتی و مختل بودن وضع خانواده که زندگی ماشینی و کارگری و اقتصاد صنعتی به دنبال آورده است.
همچنین معتاد بودن والدین به مشروبات الکلی، ناراحتی های عصبی که هر یک از والدین گرفتار آن می باشند و بالاخره مسئله طلاق و تجدید فراش، بزرگترین ضربت هایی هستند که اطفال را پس از سن بلوغ از تشکیل خانواده سالم و اتخاذ خط مشی صحیح در ارضای غریزه جنسی و تولید مثل بیزار می کند و راه ناصحیح و انحراف جنسی را در برابر آنان می گشاید.
این استاد می گوید: از خانواده هایی که خود به انحرافات مخرب و زیان آور آلوده اند، نمی توان انتظار داشت سرمشق خوبی برای فرزندانشان باشند زیرا آنان هیچ گاه خود متوجه غیرعادی بودن اعمال و رفتار خویش نیستند.
یک دختر دانشجو که باید شب ها بعد از اتمام کلاسش خیابان فرعی تاریکی را بگذراند و به خیابان اصلی برسد، می گوید: برای رسیدن به خیابان اصلی باید مسیر طولانی را سپری کنم.
هیچ گونه وسیله ای نیز وجود ندارد تا مرا سر خیابان برساند. گاهی اتفاق می افتد در این تاریکی شب ماشینی جلوی پایم ترمز می زند. اول با خوشحالی از اینکه فرد مسنی است سوار می شوم اما بعد از مدتی متوجه می شوم که قصد او چیز دیگری است. در واقع مزاحمین خیابانی رده سنی خاصی ندارند.
دکتر قیصری به دومین محیط مؤثر در یادگیری رفتارهای انحرافی (نابهنجار)، یعنی آموزشگاه ها اشاره می کند و می گوید: آموزشگاه ها باید در انتخاب معلمین و مدرسین دقت لازم را مبذول دارند تا آنها از صلاحیت اخلاقی لازم برخوردار باشند. همچنین مراقبت مستمر در رفتار و کردار نوآموزان و دانش آموزان نیز در جلوگیری از رفتار انحرافی مؤثر است.
وی می گوید: محیط های بزرگ در بروز انحرافات جنسی مؤثرتر از محیط های کوچک است، زیرا محیط های بزرگ غالباً با وجود ویژگی خاص خود، ترویج امور جنسی منحرف را تسهیل می کنند و همچنین هر محیطی استعداد خاصی برای پرورش و ترویج انحراف به خصوصی دارد.
علی- ف که در یکی از دالان های بازار حجره دارد، می گوید: اینجا یکی از شلوغ ترین دالان های بازار است. به دلیل ازدحام جمعیت به خصوص خانم ها علاوه بر اینکه کیف قاپی و دزدی صورت می گیرد، افراد به کارهای ناشایست و غیراخلاقی نیز دست می زنند.
دکتر قیصری به نقش ناکامی های افراد در زندگی که تا حدودی مسبب انحرافات جنسی است، اشاره می کند و می گوید: پاداش ها و ناکامی ها و مسائلی که از جانب محیط فرهنگی و اجتماعی شخص در سر راه او قرار می گیرند، باعث می شود راه های گمراه کننده و منحرفی برای کاهش فشار جنسی و احساس ارضای حاصل از آن به وجود آید.
این روانشناس، بیکاری و بی برنامگی در اوقات فراغت را از جمله عوامل در بروز بسیاری از رفتارهای ناهنجار در نوجوانان و جوانان می داند و می گوید: اگر شاهد این موضوع هستیم که در مراکز غیرتفریحی مانند خیابان ها، فروشگاه ها و مراکز خرید جوانان به صورت گروهی و بدون هیچ گونه برنامه و هدفی دائم در حال تلف کردن وقت خود می باشند، طبیعی است که منتظر رفتارهای ناهنجاری چون مزاحمت های خیابانی باشیم.
وی اضافه می کند: آموزش های تربیتی و مذهبی نه به عنوان عوامل سرکوب کننده نیازهای جوانان، بلکه به عنوان هدایت کننده و آرامش بخش روانی می تواند در تعادل رفتاری ایشان مؤثر واقع گردد.
دکتر حسین خدابخش، روانپزشک در این خصوص می گوید: افرادی که برای دیگران مزاحمت ایجاد می کنند ، معمولاً افرادی هستند که در کودکی دچار سرخوردگی شده اند، در واقع اغلب آنان دچار بی هویتی هستند.
این افراد در مدارس از نظر اخلاقی در جایگاه خوبی قرار ندارند و به معلمین بی احترامی می کنند و متخاصم هستند و در بین دوستانشان جسورترین فرد هستند.
وی می گوید: برای این افراد قانون معنایی ندارد و به راحتی به حقوق دیگران تجاوز می کنند و تفریح خود را آزار و اذیت دیگران می دانند.
این روانپزشک می گوید: این افراد خصوصیات شخصیتی نمایشی دارند زیرا در مجامع عمومی پذیرش اجتماعی ندارند و با انجام این اعمال به نوعی ارضا می شوند. در واقع وجدان جمعی در آنها شکل نگرفته است و به نوعی دچار خلاء وجدانی هستند و زمینه اضطراب و افسردگی در آنها دیده می شود.
دکتر خدابخش عنوان می کند، بهترین راهکار این است که در مواجهه با چنین مزاحمت هایی بی اعتنا از کنار افراد بگذریم و هیچ واکنشی از خود نشان ندهیم، چراکه این افراد خصوصیات شخصیتی خاصی دارند و معیار ارزشی برای اینها جا نیفتاده است.


  منبع : هانیه ورشوچی ، روزنامه همشهری